Bart: “Ze stierf voor ik kon vertellen hoe fantastisch ze was”

“Kom je nu alsjeblieft?” klonk het voor de tweede keer die ochtend dat zijn moeder belde. “We moeten nu echt afscheid van haar gaan nemen.” Bart K. werd voor het grootste gedeelte opgevoed door zijn oma. Door een depressie gaf hij haar niet de aandacht die ze verdiende, zo zegt hij achteraf. Want ineens was ze er niet meer. Hij deelt met ons zijn rauwe verhaal over de dood en zijn worstelingen.

Ik wilde niet gaan. Na het eerste telefoontje was ik rustig opgestaan, een douche genomen en me vervolgens op mijn gemak aangekleed alsof er niet aan de hand was. Gedwongen door het tweede telefoontje schoof ik al mijn weerstand opzij en vertrok. Iedereen was er al geruime tijd en het was duidelijk dat ze op mij zaten te wachten. Van de huisarts kregen we de instructie om het ‘niet te emotioneel te maken’ tijdens het afscheid. We mochten één voor één afscheid van haar nemen terwijl hij in de kamer aanwezig bleef. Fraai is dat. “Rot op, lul! Bemoei je er niet mee! Laat me alleen met haar!” schoot door mijn hoofd maar mijn lippen zeiden niets van dat.

Mijn oma verdween in ZICHZELF

Daar zat ik dan. Naast het ziekenhuisbed dat midden in de woonkamer stond waarin de vrouw lag die nog niet zo heel lang geleden de meest sprankelende, vrolijke en hartelijke persoon was die ik ooit in mijn leven heb gehad. Een paar maanden ervoor werd er bij mijn oma longkanker geconstateerd. Met uitzaaiingen. Niet meer te redden. Verlengen van de levensduur ging nog wel maar dat zou der mate ten koste gaan van haar kwaliteit van leven dat ze werd opgegeven. Bang werd ze ervan. De fonkeling in haar ogen verdween al snel. Ze werd stiller, minder energiek en verdween in zichzelf.

De vrouw waar ik het meeste van hield, verantwoordelijk was voor 40% van mijn opvoeding en waarbij ik altijd, maar dan ook echt altijd, mezelf mocht zijn, verdween.

De jaren ervoor was ik steeds minder vaak en minder lang op bezoek geweest bij haar. Mijn constante strijd tegen depressie, die versterkt werd door mijn verslavingsgevoeligheid, hadden ervoor gezorgd dat zij niet de aandacht had gekregen waar ze recht op had. En nu, nu was het te laat want tijd had ze niet meer.

Te laat

Ik durfde en kon haar niet aankijken. ‘Niet te emotioneel maken’ spookte er maar door mijn hoofd. Nu heb ik geen flauw idee meer wat we precies tegen elkaar gezegd hebben. Iets met haar televisie die ik al een tijdje in gebruik had. En dat ze de lat voor het ‘oma-zijn’ ontzettend hoog had gelegd voor de rest van de wereld.

Waardeloos. Dat was het. Knap waardeloos. Mijn gedrag. Mijn woorden. Ik had haar zoveel willen zeggen maar in plaats daarvan zaten we 60 seconden naast elkaar als vreemden die elkaar niet aan durfden te kijken. Inhoudelijk niets gedeeld, niet de allerliefste en mooiste woorden die zij had verdiend. Ik weet niet eens meer of ik haar wel bedankt heb voor alle liefde die ik vanaf kleins af aan onvoorwaardelijk had mogen ontvangen. Als er ooit een moment was in mijn leven waar geen woorden voor waren dan was het wel dat moment.  

Voor, tijdens en na de uitvaart had ik oncontroleerbaar gehuild op een manier waarop kinderen dat doen wanneer je helse pijn ervaren. Het voorlezen van haar grafrede voelde als een buiten lijfelijke ervaring waarbij mijn dank groot was dat het in grote letters was uitgeprint en daarna gelamineerd.

Ik heb haar eigenlijk nooit genoeg verteld hoe fantastisch ze was. Daarom zeg ik het nu tegen jullie: ‘Mijn oma was de beste oma ter wereld.’ Niemand zal haar ooit kunnen evenaren.

Onvoorwaardelijk

Er is geen enkele manier waarop ik mijn dankbaarheid zou kunnen tonen voor alles wat je voor ons gedaan hebt. Zelfs toen je ziek was, kon en wilde ik me niet voorstellen dat je er niet meer zou zijn. Nu moet ik dat wel.

Met deze zinnen nam ik afscheid van mijn oma tegenover iedereen die aanwezig was op haar begrafenis. Nu, vier jaar later, schrijf ik dit terwijl de tranen over mijn wangen rollen. Me afvragend of ik haar überhaupt wel eens verteld heb dat ik van haar hou. En mocht ik dat wel hebben gedaan, dan heb ik dat zeker weten niet genoeg gedaan. Ze was een vanzelfsprekendheid in mijn leven. Altijd daar, altijd tijd en aandacht voor mij. Niet veroordelend en onvoorwaardelijk.

Door de straat van mijn oma rijden

Vandaag de dag kan ik het nog steeds niet opbrengen om door de straat te rijden waar ze gewoond heeft. In het huis waar ik 40% van mijn jeugd heb doorgebracht. Ook ben ik maar twee keer bij haar graf geweest waarvan 1 keer op de begrafenis zelf. Als onderdeel van mijn verwerking heb ik besloten om een foto te maken van het schitterende beeldje dat bij de zerk staat zodat het aan dit verhaal kan worden toegevoegd.

De acceptatie dat ze er niet meer is heeft zich inmiddels gezet. Het gemis is er nog steeds. Nu ga probeer ik ook echt naar het gevoel van dat gemis te gaan, niet meer weg te stoppen. Het daadwerkelijk te ervaren. Openstaan voor de golf van emoties die je op zo’n moment overspoelen.

Het heeft me doen realiseren dat als er iemand ziek wordt, het ergste dat je kunt doen weg blijven is. Ga er heen. Breng tijd met iemand doen. Laat ze voelen dat ze er nog zijn. Hoe moeilijk dat voor jou ook is.

Hoe te  dealen met Zelfverwijt?

Er is nog niemand geweest die me heeft kunnen vertellen hoe je moet omgaan met zelfverwijt. Want verwijten dat ik er niet was voor mijn oma in de laatste fase van haar leven, doe ik nog steeds.

Dit valt ook niet meer terug te draaien.

Wat ik nu vooral doe is me over alle drempels, obstakels en gevoelens heen zetten wanneer iemand ziek is en er heen gaan. Tijd doorbrengen met diegene. De afgelopen twee jaar heeft het leven van mijn vader aan een zijden draadje gehangen. Een enkele reis naar het ziekenhuis waarin hij lag was bijna anderhalf uur. Meestal was hij dan twintig minuutjes aanspreekbaar maar dat was genoeg reden voor mij om de reis te maken.

Één ding weet ik zeker. Dit zal mij nooit meer gebeuren. Tijd is het meest kostbare bezit dat je iemand kan geven. Als je het dan niet voor jezelf doet op dat moment, doe het dan voor de ander. Zo kun jij jezelf in ieder geval niet verwijten dat jij er niet was wanneer de ander jou het hardst nodig had.

Wil je Bart een hart onder de riem steken, laat dan een bericht voor hem achter. Worstel je zelf met eea en kom je graag met Bart of HOLY shit. coaching in contact, stuur dan een e-mail naar info@holyshit.nl. Ben of ken je iemand wiens verhaal ook een podium verdient, neem ook dan contact op via het mailadres hierboven.